Τα Χριστούγεννα είναι εδώ και, όπως κάθε χρόνο, μαζί με τις ευχές για «χρόνια πολλά», στην Ελλάδα αναβιώνουν ήθη και έθιμα, των οποίων οι ρίζες χάνονται στα βάθη των αιώνων.
Από την Κρήτη μέχρι τη Μακεδονία και από τα κάλαντα μέχρι το στόλισμα του καραβιού, στην Prosperty συγκεντρώσαμε μερικά από τα πιο σημαντικά ελληνικά έθιμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.
Τα κάλαντα των Χριστουγέννων & της Πρωτοχρονιάς
Τα Κάλαντα είναι ένα από τα ελάχιστα έθιμα που διατηρούνται ακόμα μέχρι και σήμερα σε όλες τις πόλεις και τα χωριά της Ελλάδας. Τα Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα αποτελούν δημοτικά τραγούδια ευχών και εγκωμίων που ψάλλονται κατά την Παραμονή των Χριστουγέννων, πολλές φορές με τη συνοδεία μουσικών οργάνων όπως τρίγωνο, λαούτο, νταούλι κ.λπ.
Τα κάλαντα πήραν το όνομα τους από τις καλένδες του Ιανουαρίου. Οι καλένδες ήταν οι πρώτες ημέρες των Ρωμαϊκών μηνών και συγγενείς και φίλοι αντάλλασσαν επισκέψεις και δώρα, που ήταν μέλι, ξερά σύκα, χουρμάδες και μικρά νομίσματα.
Το στόλισμα του καραβιού
Μιας και η Ελλάδα ήταν ανέκαθεν ναυτική χώρα, το κατεξοχήν ελληνικό παραδοσιακό έθιμο στολισμού είναι αυτό του καραβιού. Το καράβι συμβολίζει την καινούργια πλεύση του ανθρώπου στη ζωή, μετά τη γέννηση του Χριστού ενώ αποτελεί και ένα είδος φόρου τιμής στους ναυτικούς της χώρας.
Συγκεκριμένα αποτελεί παράδοση των παλαιότερων εποχών, όταν τα παιδιά με χαρά και δημιουργικότητα κατασκεύαζαν τα παιχνίδια τους απ’ ό,τι είχαν πρόχειρο, όπως ξύλα, χαρτί, ύφασμα. Εμπνευσμένο από τα ταξίδια των συγγενών τους και από την προσμονή τους να τους ξανασυναντήσουν, το καράβι μαρτυρά την αγάπη τους για τη θάλασσα. Ο στολισμός του μάλιστα αποτελούσε και μια μορφή καλωσορίσματος στους ναυτικούς, που επέστρεφαν από τα ταξίδια τους και μαρτυρούσε ότι δεν τους ξεχνούσαν ποτέ και ανέμεναν την επιστροφή τους.
Σήμερα αποτελεί ένα έθιμο που έχει σε μεγάλο βαθμό υποχωρήσει και τη θέση του έχει πάρει ο στολισμός του χριστουγεννιάτικου δέντρου.
Χριστόξυλο
Τη νύχτα των Χριστουγέννων, συμβολικό χαρακτήρα παίρνει το άναμμα της φωτιάς στο τζάκι του κάθε σπιτιού. Σύμφωνα με την παράδοση, πρέπει σε κάθε σπίτι να καίει η φωτιά όχι μόνο για να αποτρέπονται οι ανεπιθύμητοι καλικάντζαροι αλλά και για να ζεσταθεί ο μικρός Χριστός. Έτσι το πιο διαλεκτό και μεγάλο κούτσουρο, φυλαγμένο ως τότε, το προσκομίζουν στο τζάκι την παραμονή και το ραίνουν με αμύγδαλα και καρύδια, με ξηρούς δηλαδή καρπούς της περασμένης πλέον χρονιάς. Το κούτσουρο αυτό με το άναμμά ονομάζεται Χριστόξυλο.
Σε μερικά μέρη τη φωτιά αυτή των Χριστουγέννων, πριν την ανάψουν ή και μετά, τη σταυρώνουν τρεις φορές, χύνοντας επάνω της σταυρωτά κρασί κόκκινο. Δηλαδή επιβιώνει ακέραια η αρχαία τελεστική σπονδή που συνηθιζόταν να γίνεται στην «ιερή εστία» του σπιτιού.
Το τάισμα της βρύσης
Σύμφωνα με την παράδοση, τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων πραγματοποιείται το «τάισμα της βρύσης» σε διάφορα χωριά της κεντρικής Ελλάδας. Οι κοπέλες πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση για να κλέψουν το άκραντο, δηλαδή το αμίλητο, νερό.
Σε όλη τη διαδρομή παραμένουν σιωπηλές. Όταν πάρουν το νερό, αλείφουν τη βρύση με βούτυρο και μέλι με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή τους.
Μάλιστα, όποια κοπέλα φτάνει πρώτη στη βρύση θα είναι η πιο τυχερή όλο τον χρόνο.
Έπειτα, ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, κλέβουν το νερό από τη βρύση και γυρίζουν στο σπίτι τους πάλι αμίλητες, μέχρι να πιούνε όλοι από το άκραντο νερό.
Με το ίδιο νερό ραντίζουν τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού και σκορπίζουν τα τρία χαλίκια στο σπίτι. Στη λαϊκή παράδοση ο βάτος φέρνει αισιοδοξία και καλά μαντάτα και διώχνει τα ξόρκια.
Χριστουγεννιάτικο στεφάνι
Σε διάφορα χωριά της χώρας συνηθίζουν να κρεμάνε στους τοίχους και τις εξώπορτες πλεξούδες από σκόρδα, πάνω στις οποίες καρφώνουν γαριφαλάκια για να διώξουν την κακογλωσσιά που «καρφώνει» την ευτυχία του σπιτιού τους.
Το σπάσιμο του ροδιού
Στην Πελοπόννησο, το πρωί της Πρωτοχρονιάς ο νοικοκύρης του σπιτιού πηγαίνει στην εκκλησία κρατώντας το ρόδι του για να το “λειτουργήσει”. Επιστρέφοντας στο σπίτι του, χτυπάει την πόρτα της εισόδου και ανοίγοντας σπάει με δύναμη το ρόδι για να σκορπιστούν οι ρώγες του παντού στο σπίτι. Παράλληλα με το σπάσιμο του ροδιού, δίνουν και την ευχή: “με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος και όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη την χρονιά”.
Η ομάδα της Prosperty σας εύχεται Καλά Χριστούγεννα και Καλή Χρονιά!
